Τα sealants αποτελούν μία πολύ αποτελεσματική μέθοδο με την οποία μπορούμε να προλάβουμε το χάλασμα των δοντιών, ειδικά στα παιδιά. Εάν παρατηρήσουμε τα δόντια μας θα διαπιστώσουμε ότι δεν αποτελούνται από λείες επίπεδες επιφάνειές αλλά έχουν πολύπλοκη μορφολογία.

Ιδιαίτερα στα πίσω δόντια, οι οριζόντιες επιφάνειες που συμμετέχουν στη μάσηση έχουν έντονες σχισμές, αυλάκια και βαθουλώματα.

Τι είναι τα sealants

Οι προληπτικές εμφράξεις οπών και σχισμών ή sealants είναι λεπτές μεμβράνες που καλύπτουν τα αυλάκια και τις σχισμές των δοντιών. Με τον τρόπο αυτό, εμποδίζεται η συσσώρευση μικροβίων στις ευπαθείς αυτές περιοχές. Επιπλέον, τα sealants νεότερης γενιάς έχουν την ικανότητα να απελευθερώνουν συνεχώς φθόριο, με αποτέλεσμα να ενισχύουν τοπικά την άμυνα του δοντιού απέναντι στην τερηδόνα.

Ακόμα και αν στο σημείο όπου τοποθετούνται έχει ήδη εμφανιστεί τερηδόνα, η βλάβη θεραπεύεται χωρίς τρόχισμα ή σφράγισμα, εφόσον βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο.

Πώς τοποθετούνται;

Η διαδικασία τοποθέτησης των sealants είναι απλή και εντελώς ανώδυνη και δεν απαιτεί ούτε τρόχισμα των δοντιών ούτε τοπική αναισθησία. Αρχικά, γίνεται μία προετοιμασία των οδοντικών επιφανειών και στην συνέχεια τοποθετείται το υλικό, το οποίο αρχικά είναι σε υγρή μορφή και στερεοποιείται με τη χρήση ειδικής συσκευής φωτός ορατού φάσματος.

Η διάρκεια ζωής των sealants μέσα στο στόμα κυμαίνεται από 4εώς 8 χρόνια ή και περισσότερο. Επειδή η τοποθέτησή τους δεν προκαλεί καμία φθορά στα δόντια, μπορούμε να την επαναλάβουμε όσες φορές θέλουμε. Η προστασία που παρέχουν τα sealantς στα σημεία που τοποθετούνται φτάνει το 100%.

Προϋπόθεση γι αυτό είναι οι τακτικές επανεξετάσεις και η αντικατάσταση όσων sealants έχουν φθαρεί ή πέσει.

Ποιές είναι οι ενδείξεις για την τοποθέτησή τους;

Τα sealants πρέπει να τοποθετούνται σε όλα τα παιδιά από την ηλικία των 5 ετών ως την ενηλικίωση. Από τα sealants  μπορούν να ωφεληθούν και άτομα οποιαδήποτε ηλικίας, εφόσον έχουν ευπάθεια στην τερηδόνα. Τα sealants δε μπορούν να τοποθετηθούν σε δόντια με προχωρημένη τερηδόνα.

Το φθόριο είναι ένα φυσικό συστατικό, που υπάρχει σε διάφορες μορφές στο έδαφος, το νερό κ.λπ.

Κάτω από ειδικές συνθήκες, το φθόριο μπορεί να εισχωρήσει μέσα στη μοριακή δομή του δοντιού και πιο συγκεκριμένα να ενσωματωθεί στους κρυστάλλους της αδαμαντίνης (σμάλτο του δοντιού).

Αποτέλεσμα αυτής της ενσωμάτωσης είναι η θεαματική αύξηση της αντοχής του δοντιού απέναντι στα οξέα που προκαλούν την τερηδόνα. Επίσης, το φθόριο έχει την ικανότητα να θεραπεύει την τερηδόνα όταν αυτή βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο.</p>

Δηλαδή, μία τερηδονική βλάβη που μόλις ξεκινά μπορεί να θεραπευτεί μόνιμα χωρίς τρόχισμα ή σφράγισμα με την χρήση ειδικών φθοριούχων σκευασμάτων.

Πώς χορηγείται;

Το φθόριο μπορεί να δοθεί συστηματικά στον ανθρώπινο οργανισμό ή να εφαρμοστεί τοπικά επάνω στα δόντια

Συστηματική χορήγηση

Η λήψη φθορίου από τη γενική οδό (δηλαδή σε χαπάκια ή σταγόνες) αφορά μόνο τις μικρές ηλικίες (από 6 μηνών έως 8 ετών) και γίνεται καθημερινά, σε δοσολογία που καθορίζει ο οδοντίατρος. Στη χρονική αυτή περίοδο, γίνεται η διάπλαση των δοντιών και το φθόριο μέσω της κυκλοφορίας του αίματος φτάνει στα δόντια όπου και εγκαθίσταται, αποτελώντας πλέον μια μόνιμη ασπίδα απέναντι στην τερηδόνα.

Τοπική χορήγηση

Αντίθετα με την συστηματική χορήγηση, που είναι κατάλληλη μόνο για τα παιδιά, η τοπική εφαρμογή φθορίου επάνω στα δόντια (φθορίωση) είναι ωφέλιμη σε όλες τις ηλικίες. Η φθορίωση είναι μία απλή και εντελώς ανώδυνη διαδικασία, κατά την οποία γίνεται επάλειψη των δοντιών με ειδικά φθοριούχα φάρμακα υψηλής περιεκτικότητας.

Φθορίωση πρέπει να γίνεται κάθε εξάμηνο σε όλα τα παιδιά, από ηλικίας 5 ετών μέχρι την ενηλικίωση, αλλά και σε όσους ενήλικες έχουν ευπάθεια στην τερηδόνα. Ένας πιο σύγχρονος και αποτελεσματικός τρόπος εφαρμογής φθορίου στα δόντια είναι η φθορίωση κατ' οίκον από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο.

Πιο συγκεκριμένα, ο οδοντίατρος κατασκευάζει και χορηγεί στον ασθενή δύο μαλακούς νάρθηκές που εφαρμόζουν στην πάνω και κάτω γνάθο, μέσα στους οποίους ο ασθενής τοποθετεί ένα ειδικό φθοριούχο σκεύασμα και τους φορά για λίγα λεπτά, καθημερινά ή 1-2 φορές την εβδομάδα, ανάλογα με την περίπτωση.

Έχει αποδειχθεί ότι με την μέθοδο αυτή η εμφάνιση τερηδόνας μειώνεται κατά 70-80%!

Πόσο ασφαλές είναι το φθόριο

Η χορήγηση φθορίου τόσο συστηματικά όσο και τοπικά είναι απολύτως ασφαλής, εφόσον γίνεται υπό ιατρική καθοδήγηση. Για τούτο υπάρχουν ατράνταχτες αποδείξεις και σήμερα πλέον κανείς δεν το αμφισβητεί.

Άλλωστε, εδώ και αρκετές δεκαετίες σε πολλά κράτη όπως Σουηδία, Αμερική κ.λπ. γίνεται προσθήκη φθορίου στο πόσιμο νερό. Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ακόμα κάτι ανάλογο.

Οι παθήσεις των δοντιών μπορούν να προληφθούν. Η σύγχρονη οδοντιατρική διαθέτει απλές και αποτελεσματικές μεθόδους που μπορoύν να βοηθήσουν το παιδί να κρατήσει τα δόντια του υγιή για όλη του την ζωή. Ένα ολοκληρωμένο προληπτικό πρόγραμμα προστασίας της στοματικής υγείας των παιδιών περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια, κατά σειρά ηλικίας.

6 μηνών

Στην ηλικία αυτή ξεκινά η συστηματική λήψη φθορίου, που θα συνεχίζεται καθημερινά μέχρι την ηλικία των 8-10 ετών. Οι γονείς επισκέπτονται τον οδοντίατρο (χωρίς το παιδί), γίνεται ο καθορισμός της δοσολογίας και δίνονται κάποιες οδηγίες για τη διατροφή του παιδιού και τον καθαρισμό των δοντιών.

2-3 ετών

Η ηλικία αυτή είναι κατάλληλη για την πρώτη γνωριμία του παιδιού με τον οδοντίατρο και την εξοικείωση του με τον χώρο. Ταυτόχρονα γίνεται ένας πρώτος έλεγχος των δοντιών και το παιδί διδάσκεται πώς να βουρτσίζει τα δόντια του. Βέβαια, μέχρι την ηλικία των 6 ετών, το βούρτσισμα θα γίνεται με την συμμετοχή των γονέων, καθώς και τα παιδιά δεν έχουν ακόμα τη σχετική επιδεξιότητα.

4 ετών

Οι δύο βασικές μέθοδοι πρόληψης που ξεκινούν σ' αυτήν την ηλικία είναι η φθορίωση και τα sealants.

Φθορίωση είναι η τοπική χορήγηση φθορίου επάνω στις λείες επιφάνειες των δοντιών. Τα sealants (πρoληπτικές εμφράξεις οπών και σχισμών) είναι ειδικές μεμβράνες που τοποθετούνται μέσα στις σχισμές των μασητικών επιφανειών των πίσω δοντιών, που είναι ιδιαίτερα ευπαθείς περιοχές για ανάπτυξη τερηδόνας.

Από την ηλικία των τεσσάρων ετών πρέπει να καθιερώνεται ο τακτικός - ανά εξάμηνο - οδοντιατρικός έλεγχος, ο οποίος μαζί με την καθημερινή φροντίδα των δοντιών θα βοηθήσει το παιδί να διατηρήσει γερά τα δόντια του

Τα παιδιά συνήθως γεννιούνται χωρίς δόντια, εκτός σπανίων περιπτώσεων που τα νεογέννητα διαθέτουν 1-2 δοντάκια, τα λεγόμενα "προ-νεογιλά".Στην ηλικία των έξι μηνών ξεκινά σταδιακά η εμφάνιση της πρώτης παιδικής οδοντοστοιχίας, η οποία ολοκληρώνεται στην ηλικία των 2,5 ετών περίπου (τα λεγόμενα νεογιλά δόντια).

Τα νεογιλά δόντια είναι είκοσι και παραμένουν μέχρι την ηλικία των έξι ετών. Μετά ξεκινά η ανατολή των μόνιμων δοντιών και η απώλεια των νεογιλών. Αυτή η διαδικασία είναι σταδιακή και διαρκεί μέχρι την ηλικία των δώδεκα ετών περίπου. Κατά το διάστημα αυτό συνυπάρχουν νεογιλά και μόνιμα δόντια. Στην ηλικία των δώδεκα ετών ολοκληρώνεται η ανατολή των μόνιμων δοντιών, που είναι εικοσιοχτώ (28).

Εκκρεμεί μόνο η εμφάνιση των τεσσάρων σωφρονιστήρων (φρονιμίτες), οι οποίοι συνήθως ανατέλλουν μετά την ηλικία των δεκαοχτώ ετών (πολύ συχνά παραμένουν έγκλειστοι μέσα στη γνάθο ή δεν υπάρχουν καθόλου). Οι ηλικίες που αναφέραμε παραπάνω δεν ισχύουν για όλα τα παιδιά. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει καθυστέρηση στην ανατολή των νεογιλών ή των μόνιμων δοντιών, χωρίς αυτό να δημιουργεί πρόβλημα.

Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να πάμε το παιδί μας στον ορθοδοντικό;

Η καλύτερη ηλικία για μια πρώτη εξέταση των δοντιών του παιδιού σας είναι αυτή των 7-8 χρονών.Η εξέταση αυτή θα προσδιορίσει και τον κατάλληλο χρόνο έναρξης της θεραπείας σε περίπτωση διαπίστωσης ορθοδοντικού προβλήματος. Η αναβολή θεραπείας ορισμένων προβλημάτων σε μικρή ηλικία για αργότερα καθιστά τότε δύσκολη την αντιμετώπισή τους.

Με τον όρο στοματικές έξεις εννοούμε επαναλαμβανόμενες πράξεις οι οποίες παρατείνονται μετά την βρεφική ηλικία κατά την οποία θεωρούνται φυσιολογικές. Ανάμεσα στις πιο συνηθισμένες έξεις περιλαμβάνονται ο βρυγμός, ο θηλασμός των δακτύλων, η απομύζηση του κάτω χείλους και των παρειών (μάγουλα), το δάγκωμα μολυβιών, η ονυχοφαγία κ.λπ.

Οι έξεις αυτές μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στην εμφάνιση και την λειτουργία των δοντιών και του στόματος.

Πού οφείλονται;

Τα αίτια που παρατείνουν τις στοματικές έξεις πέραν της βρεφικής ηλικίας είναι ψυχολογικά και συνήθως αφορούν</p>

• Άγχος
• Έλλειψη στοργής ή εμπιστοσύνης
• Ταραγμένη οικογενειακή ατμόσφαιρα
• Συγκρούσεις στο σχολικό ή κοινωνικό περιβάλλον.

Εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, οι έξεις μπορούν να επιμείνουν και μετά την ενηλικίωση. Οι στοματικές έξεις ξεκινούν κατά την περίοδο της νηπιακής και της παιδικής ηλικίας με κυριότερη από αυτές τον θηλασμό των δακτύλων.

Περισσότερα από 50% από τα βρέφη πιπιλούν τα δάκτυλά τους και κατά αυτή την χρονική περίοδο δεν θεωρείται επιβλαβής ενέργεια. Μικροανωμαλίες που τυχόν δημιουργήθηκαν θεραπεύονται μόνες τους όταν το βρέφος σταματήσει την εκμύζηση.

Τα προβλήματα αρχίζουν όταν η εκμύζηση συνεχίζεται μετά τα 4,5 ή 6 χρόνια και γίνεται πια μια επιβλαβής στοματική έξη που δημιουργεί συχνά ανωμαλίες στα δόντια και στις γνάθους όπως απόκλιση των πρόσθιων πάνω δοντιών προς τα έξω, απόκλιση ή συνωστισμός των πρόσθιων κάτω δοντιών, προβλήματα συνολικότερα στην πάνω ή στην κάτω γνάθο, χασμοδοντία (να μένει μπροστά ανοικτό το στόμα όταν το κλείνουμε), γωνιώδης υπερώα(αύξηση του φυσιολογικού βάθους της).

Η δημιουργία ή όχι ανωμαλιών εξαρτάται από την προδιάθεση του οργανισμού, από την ένταση και την συχνότητα με την οποία εκμυζά το δάκτυλο του. Το παιδί πολύ συχνά αισθάνεται ενοχές για την παράταση αυτής της έξης.

Γι αυτό τον λόγο χρειάζεται από την πλευρά του γιατρού καλοσύνη, αγάπη και εμπιστοσύνη ώστε να μπορέσει να εξηγήσει στο παιδί τις συνέπειες  που θα έχει από αυτή την κακή συνήθεια. Καλό θα είναι οι γονείς να μην παρεμβαίνουν καθόλου ανάμεσα στο γιατρό και το παιδί. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η βοήθεια παιδοψυχολόγου.

Σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η κατασκευή ειδικού ορθοδοντικού μηχανήματος που εμποδίζει το παιδί να συνεχίζει π.χ την εκμύζηση του δακτύλου. Ένα άλλο μέσο που έχει στην διάθεσή του ο γιατρός είναι η δημιουργία ενός ημερολογίου στοματικών έξεων του παιδιού με στόχο να φέρει στη  συνείδηση του παιδιού αυτή την αθέλητη πράξη για να αποκτήσει την επίγνωση της.

Έτσι ο μικρός ασθενής μπορεί να γράφει κάθε μέρα με μολύβι πότε και πώς πιπίλισε το δάκτυλό του. Το ημερολόγιο το ελέγχει ο γιατρός στην επόμενη επίσκεψη, και μετά από 2-3 επισκέψεις και όταν ο γιατρός κρίνει ότι έφθασε η ώρα συντάσσει ένα "συμφωνητικό" με τον μικρό, που αναλαμβάνει την υποχρέωση να σταματήσει την έξη μέχρι την επόμενη επίσκεψη.